बुलबुल

         तुम जा रही हो, अपने केरियर को एक नया रंग देने के लिये। तुम्हारी प्रगति से सब खुश हो रहे हैं। अभी एक साल पहले ही तो तुम ने एक कॉलेज में अपनी सर्विस शुरु की थी। अच्छी तन्ख्वाह भी  मिल रही थी।यहाँ तक की मम्मी-पापा और भैया के साथ रहने को मिल रहा था। पिछले पाँच साल से तुम  अपनी पढाइ के लिये अपने परिवार से एक हज़ार किमी. की दूरी पर दिल्ही में पढ रही थी।

पढाइ पूरी होते ही तुम्हें एक अच्छी कॉलेज में सर्विस का ओर्डेर भी मिल जाने से सारा परिवार ख़ुश हो गया। एक ख़ानदानी परिवार के लडके से तुम्हारी राय लेकर मम्मी-पापा ने रिश्ता भी तय कर रख़ा है।

ससुरालवाले भी तुम्हारी पढाइ से काफ़ी खुश हैं। तुम्हारी कुछ ही महिनों में शादी तय हुइ और बस ये आगे पढाइ के लिये जाना पड रहा है।

तुम असंमजस में हो। एक तरफ़ अपना परिवार छोडकर जा रही हो। एक तरफ़ तुम्हारी अपनी केरियर भी है। तुम्हें पता है कि अब जब तुम लौटकर आओगी तुम्हारा ब्याह हो जायेगा।

 तुम कल रात छूप-छूपकर रो रही थी वो ताक़ि तुम्हारे मम्मी-पापा कि कहीं नज़र न पड जाये। पर तुम्हारी  आँख़ें साफ बता रही थी कि तुम  कल रात बहोत रोई हो।

अरे “बेटी” क्या मां-बाप अपनी बेटी का दर्द नहिं समज़ते ?तुम्हें क्या पता इधर तुम्हारी मम्मी-पापा और भैया भी बेचेन हैं अपनी लाडली को दूर भेजने से, पर क्या करें…? अपनी प्यारी बेटी की ज़िन्दगी सँवर जाए इसी में तो ख़ुशी है। उनकी दुआ तो अपनी लाडली के साथ हँमेशां रहेगी ही।

            घर के पास लगे पेड़ पर “बुलबुल” के जोडे ने अपने घरोंदे से  बच्चे को धक्का दे दिया मानों कह रहे थे ‘अब अपनें पँख पर ऊडने लगो’ पर बच्चा मानता ही नहिं बारबार लौटकर उसी पेड़ की टहनी पर तो कभी घर की ख़िडकी के ईर्द-गिर्द मंडराया करता है।

उधर ईलेक्ट्रिक ख़ंभे पे बैठा ‘बुलबुल’ का जोडा देख रहा है अपने बच्चे को। ईधर घर की दहेलिज़ पर ख़डी “मम्मी” गहरे ख़यालों में ख़ोई हुइ है।

कल दोपहर बारह बजे तुम्हारी फ़्लाइट है। तुम  भी उड जाओगी ऊंची उडानें भरने के लिये।

जाओ “बेटी” माँ-बाप की दुआएँ तुम्हारे साथ हैं।

ये कहानी नहिं वास्तविकता है।

મજલી આપા

 

 

 

 

ઘર માં કોહરામ મચ્યો હતો. કારણ કે ઘર ના વડીલ ‘શૌકત આપા’ આજે ખુદા ની  રહેમતે પહોંચી ગયા હતા.પાંચ પુત્રો,એક પુત્રી તથા પૌત્રો પૌત્રીઓ ને,નાતી- નવાસીઓ ને વહુઓ તથા સગા સબંધીઓ ને રડતા મૂકી ને અનંતયાત્રા એ ચાલી નીકળ્યા હતા.ઘર નું વાતાવરણ ગમગીન હતું. રડારડ અને શોરગુલ માં એક અવાજ દબાઇ જતો હતો.

      એક ખૂણા માં બે ઘૂંટણ વચ્ચે માથું દબાવી ને છાનું છાનું રડતા ‘મજ્લી આપા’ પર કદાચ કોઇ નું ધ્યાન નહોતું.હોય પણ ક્યાંથી?’શૌકત આપા’ ની મય્યત ની આસ-પાસ ના કોલાહલ માં જ ‘મજલી આપા’ નું છાનું રૂદન દબાઇ જતું હતું.

 

હા,.આ એજ ‘મજલી આપા’ જે  ‘શૌકત આપા’ની સાથે-સાથે જ આજ થી લગભગ પંચાવન વર્ષ પહેલા આ ઘર માં પ્રવેશ્યા હતા.પાંચ બહેનો અને એક ભાઇ ના કુટુંબ માં

થી આવેલા ‘મજલી આપા’ ના પિતા ખંભાત ના નવાબ સાહેબ ના દારોગા હતા.’મજ્લી આપા’ વચેટ હોવાથી તેમને ભાઇ બહેનો ‘મજલી આપા’ કહેતા.બંને બહેનો એકજ ઘર માં સબંધે દેરાણી-જેઠાણી પણ થતા હતા.’શૌકત આપા’ને અલ્લાહે પાંચ પુત્રો અને એક પુત્રી ની બક્ષીશ આપી હતી.જ્યારે ‘મજ્લી આપા’નો ખોળો લગ્ન ને પંદર વર્ષ પછી પણ ખાલી હતો.અલ્લાહે પંદર વર્ષ બાદ તેમની સામે ક્રુપા દ્રષ્ટિ કરી,અને ‘મજલી આપા’ ત્રણ પુત્રીઓ અને એક પુત્ર ની માતા બન્યા.પતિ ‘અલીરઝા’ એક સરકારી કર્મચારી હતા.નાનકડા પગાર માં ત્રણ દીકરીઓ તથા એક દીકરા ની ભણતર ની જવાબદારી કંઇ સહેલી નહોતી.જ્યારે મોટા ભાઇ ’અલીહૈદર’ ની નોકરી પણ છૂટી ગઈ હતી.અલીરઝા મોટા ભાઇ ને પિતા સમાન જ ગણતા. વિધવા માતા પણ અલીહૈદર સાથે જ વતન માં રહેતા.ખૂબજ ગરીબાઇ માં ‘શૌકત આપા-અલીહૈદરે’તેમના પાંચેય પુત્રો ને સારુ શિક્ષણ આપ્યું.

 

       બીજી બાજુ ‘મજલી આપા-અલીરઝા’એ પણ તેમની દીકરીઓ ને સારુ શિક્ષણ આપ્યું.પરંતુ દીકરીઓ ના શિક્ષણ પાછળ ની‘મજલી આપા’ની મહેનત ત્યારે રંગ લાવી જ્યારે તેમની દીકરીઓ ને સારી સરકારી નોકરીઓ મળી ગઈ.સમાજ ના ઉચ્ચ એવા

સારા કુટુંબ માં દીકરીઓ ની શાદી કરી ને ‘મજલી આપા  તો ધન્ય થઇ ગયા.દીકરીઓ ને ભણાવતી વખતે સાંભળેલા ‘મહેણાંઓ’ નો કદાચ આ સુંદર જવાબ હતો..નવાબ સાહેબ ના દારોગા ની આ જિદ્દી પુત્રીએ આ સાબિત કરી બતાવ્યું કે શિક્ષણ માં કેટલી શક્તિ છે?

    

  હજી પાંચ વર્ષ પહેલાં ‘હિસ્ટેક્ટોમી’ નું ઓપરેશન કરાવતી વખતે દીકરી-જમાઇઓ,દીકરા-વહુ ની હાજરી થી ગદ-ગદ એવા ‘મજ્લી આપા’ પોતાની મહેનત સફળ થઇ એવું અનુભવવા લાગ્યા.અને નાતી-નવાસીઓ ને શિક્ષણ પર ભાર મૂકી ને સમજાવવા લાગ્યા.ગરીબાઇ ને ખૂબ જ નજીક થી અનુભવી ચુકેલા ‘મજ્લી આપા’ને મન શિક્ષણ ની અગત્યતા ખૂબ જ હતી.                     

 

 

     એકદમ થયેલા શોર-બકોર માં ‘મજલી આપા’ ઝબકી ગયાં.માથું ઉંચું કરી ને જોયું તો ‘શૌકત આપા’ના પાર્થિવ શરીર ને સૌ કોઈ એની અવ્વલ મંજિલ લઇ જવા નીકળ્યા  હતા.’મજ્લી આપા’ લાક્ડી ના સહારે ઉભા થયા.રૂમાલ થી આંસુ લુછ્યા.ભરાયેલો ડૂમો અચાનક નીક્ળી ગયો.’ઓ મેરી બડી દુ;ખિયારી આપા’.

 

      એમના આ કરુણ આક્રન્દે ‘મજલી આપા ની બાજુ મા બેઠેલી તેમની ‘મજલી દીકરી’ ને હચમચાવી દીધી. એકજ ઘર માં જન્મ ,એકજ ઘર મા લગ્ન.સાથે સાથ રહીને એકબીજા ના દુ;ખ-સુખ સમજનાર બે બહેનો હવે વિખુટી પડી ગઇ હતી.

 

     જીવન ના કદાચ આ જ ઊતાર-ચઢાવ જોઇ ને ‘મજલી આપા’ એ પુત્રી શિક્ષણ પર ભાર મૂક્યો હશે એમ ‘મજલી આપા’ ની ‘મજલી દીકરી’ વિચારતી  રહી.અને આજે ‘મજલી આપા’ ના પેટે જન્મ લઇ પોતાને ધન્ય માનતી રહી..